सुर्खेत ।।
उच्च अदालत सुर्खेतले जाजरकोटका नवराज विकसहित ६ जनाको हत्या भएको सोती घटनामा प्रतिवादीहरूले पाएको जन्मकैदको सजाय सदर गरेको छ । अदालतका न्यायाधीशहरू सोमकान्त मैनाली र मातृकाप्रसाद भण्डारीको इजलासले यस घटनामा २३ जना प्रतिवादीलाई जन्मकैदको सजाय सदर गरेको हो । जातीय छुवाछुत कसुरमा दिइएको सजाय भने बदर भएको उच्च अदालतका उपरजिस्ट्रार प्रेमप्रकाश थापाले जानकारी दिए ।
‘फैसलामा आंशिक उल्टी भएको छ । रूकुम जिल्ला अदालतले २३ जनालाई जन्मकैदको सजाय गरेको थियो । त्यो सदर भएको छ,’ थापाले भने, ’जातीय भेदभाव तथा छुवाछुतमा जिल्लाले दुई वर्ष कैद र ५० हजार रूपैयाँ जरिवाना गरेको थियो। त्यसलाई उच्च अदालतले बदर गरेको छ । पीडितले पाउनुपर्ने क्षतिपूर्ति र जन्मकैदको सजाय सदर नै भएकाले आंशिक उल्टी भएको हो ।
’जन्मकैद २५ वर्ष हुन्छ । यो घटनामा डम्बरबहादुर मल्ल (चौरजहारी नगरपालिका–८ का तत्कालीन वडा अध्यक्ष), सोती गाउँका नेत्रबहादुर मल्ल, रेशम मल्ल, सविन पुन, नवीनकुमार घर्तीमगर, विराज पुन मगर, धनराज राना, भीमबहादुर पुन, रमित पुन मगर, डिल्ली मल्ल ठकुरी, प्रेमबहादुर ठकुरी, सन्तोष मल्ल, मानबहादुर मल्ल, टोपबहादुर मल्ल, मोहन पुन मगर, इर्दबहादुर ठकुरी, तिलक चन्द, लिपेन्द्रकुमार मल्ल, हर्कबहादुर मल्ल, विनोद मल्ल, विष्णु मल्ल, नवराजकी प्रेमिकाका बुबा परिवर्तित नाम ’५४ रूकुम पश्चिम ३६’ (१) र दाजु ’५४ रूकुम पश्चिम ३६’ (३) लाई जिल्ला अदालतले जन्मकैदको फैसला सुनाएको थियो ।
उनीहरूको जन्मकैदको फैसला उच्च अदालत सुर्खेतले सदर गरेको हो । जिल्ला अदालतले नवराजकी प्रेमिकाका भाइलाई उमेरका आधारमा २५ वर्षभन्दा कम कैद सजाय सुनाएको थियो । जन्मकैदको सजाय पाएका ठकुरी समुदायका १७ जनालाई जातीय विभेदको कसुरमा थप दुई वर्ष कैद र ५० हजार रुपैयाँ जरिवाना तोकिएको थियो । नवराजकी प्रेमिका र उनकी आमालाई पनि जातीय विभेदमा दुई वर्ष कैद सुनाइएको थियो।
तर प्रेमिका नाबालिग भएकाले एक वर्ष चार महिना मात्र कैद बसे पुग्ने जिल्ला अदालतको फैसलामा उल्लेख थियो । तर उच्च अदालतले जातीय विभेद कसुरको सजाय उल्टाएसँगै उनीहरूको सजाय बदर हुने उपरजिस्ट्रार थापाले बताए । यो फैसलाको पूर्णपाठ आउन बाँकी रहेको उनले जानकारी दिए । घटनामा आरोपितलाई सफाइ दिएपछि उच्च अदालत सुर्खेतको गेट अगाडि दलितकर्मीहरुले विरोध प्रदर्शनसमेत गरेका छन् ।
उनीहरुले विभिन्न नाराबाजी गर्दै उच्च अदालत सुर्खेत परिसरमा आन्दोलन गरेका हुन् । साथै उनीहरुले आज रातभरी अदालतको गेटमै धर्नामा बसेका छन् । २०७७ साल जेठमा रुकुम पश्चिमको चौरजहारी नगरपालिका–८, सोती गाउँमा अन्तरजातीय प्रेमसम्बन्धलाई लिएर जाजरकोटका नवराज विकसहित ६ जनामाथि भएको सामूहिक कुटपिट र हत्या घटनाले देशव्यापी चासो पाएको थियो।
घटनामा संलग्न रहेका ३४ जनाविरुद्ध मुद्दा दायर गरिएको थियो। हालै आएको अदालती निर्णयमा घटनासँग जोडिएका केही आरोपितलाई सफाइ दिइएपछि पीडित पक्षले अन्याय भएको ठहर गर्दै विरोध प्रदर्शन थालेका हुन्। २०७७ जेठ १० गतेको जातीय नरसंहारका रूपमा लिइएको सोती घटनामा सोती गाउँका स्थानीयको आक्रमणबाट नवराज विक, भेरी नगरपालिका–४ कै १७ वर्षीय गणेश बुढामगर, २१ वर्षका सञ्जु विक, भेरी नगरपालिका–११ का १८ वर्षीय लोकेन्द्र सुनार, गोविन्द शाही र रूकुम पश्चिमको चौरजहारी नगरपालिका–१ का २० वर्षीय टीकाराम नेपालीको मृत्यु भएको थियो ।
उनीहरूको शव फरक फरक दिन, भेरी नदीको फरक फरक स्थानमा फेला परेको थियो । घटना भएको तीन दिनमा २०७७ जेठ १३ गते पीडित परिवारले २० जनाविरूद्ध जिल्ला प्रहरी कार्यालय जाजरकोटमा किटानी जाहेरी दिएका थिए । जाहेरीका आधारमा प्रहरीले तत्कालीन वडाध्यक्ष मल्लसहित २० जनालाई पक्राउ ग¥यो। बाँकी १४ जनालाई पक्राउ परेकाहरूको बयानका आधारमा पक्राउ गरिएको थियो ।
सरकारी वकिल कार्यालयमार्फत् ३४ जनाविरूद्ध मुद्दा दायर गरिएको थियो । उनीहरूमध्ये थुनछेक बहसका क्रममा नाबालक नवराजकी प्रेमिका र भाइसहित ११ जनालाई साधारण तारेखमा छाडिएको थियो । यस मुद्दामा जिल्ला अदालतले २०८० मंसिरमा २३ जनालाई जन्मकैदको फैसला सुनाएको थियो। त्यसमा २०८० माघ २२ गते उच्च अदालत सुर्खेतमा पुनरावेदन परेको थियो। त्यसको अन्तिम फैसला मंगलबार भएको हो । जिल्ला अदालतले यस घटनामा प्रतिवादीहरूले हुल बाँधेर लखेट्दै, हान्दै गरी ६ जनाको हत्या गरी भेरी नदीको भंगालोमा पु¥याएर कुटपिट गरेको खुलेको उल्लेख गरेको थियो ।
